صلح امام حسن علیه السلام

برای شناخت کتاب«صلح امام حسن (علیه السلام)؛پر شکوه ترین نرمش قهرمانه ی تاریخ»که ترجمه ای است از کتاب«صلح الحسن(علیه السلام)»اثر شیخ راضی آل یاسین (رحمه الله علیه)باید زمانه ی ترجمه و نشر آن یعنی سالهای دهه ی 40 شمسی را بهتر شناخت.در آن سالها غرب زدگان و در راس آنان طاغوت پهلوی،فرنگی سازی فرهنگ و جامعه و کشور را با سرعت بیشتری نسبت به قبل پیگیری می کردند که مظهر آن،مبارزه ی عمیق با دین و ترویج فساد و مظاهر پوچی غرب و وابستگی روز افزون به قدرتها بود؛هم زمان،گروه های چپ مارکسیستی که بواقع وابسته به رژیم کمونیستی شوروی بودند،بشدت به دنبال یارگیری از میان جوانان بودند.واضح بود که جذب جوانان مبارز به آن مسلک،به معنای ورود در گمراهی بزرگی بود که پایانش در دفتر ناتمام تاریخچه ی این گروه ها ثبت شده است و نیز برابر بود با درافتادن به دام برتری طلبی دو ابر قدرت شرق و غرب آن روزگار.از سوی دیگر در میانه ی مبارزات امام خمینی و یارانش که تماما برگرفته از شریعت بود،تلقی عمومی متدینین،وجود تفاوت بارز سیره ی پیشوایانان دین بود؛به گمان آنان،امام حسین(علیه السلام) اهل مبارزه و جهاد و امام حسن و بقیه امامان معصوم (علیهم السلام) اهل صلح و مدارا بوده اند.پیامد این نگاه،گاه نفی و انکار و یا دست کم تردید در اصل مبارزه با رژیم طاغوت و بعضا جذب جوانان اهل مبارزه به گروه های چپ بود.

با این وضع،یک مرحله از انجام وظیفه ی دینی و انقلابی و مبارزاتی،نفی و رد همین تصور غلط بود که فلسفه ی امامت ائمه ی اهل بیت(علیهم السلام) و نز با واقعیات قطعی تاریخ اسلام و سیره ی ائمه ی هدی (علیهم السلام) تعارض داشت.

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای در انجام آن وظیفه و تبیین این حقیقت،تلاش خستگی ناپذیر داشتند که بازشناسی چهره ی اسوه ی مبارزه و جهاد،سلاله ی پاک نبی (صلی الله علیه و اله و سلم)، امام حسن مجتبی(علیه السلام)از راه ترجمه کتابصلح الحسن(علیه السلام) یکی از راه کارهایش بود.ایشان در این سالها،در آستانه ی ورود به چهارمین دهه از عمر خود بودند.

از نکات قابل توجه در باب این کتاب،شخصیت والای مولف آن، آیت الله شیخ راضی آل یاسین(رحمه الله علیه) است که در یکی از بیوت عالم خیز داشت و خود به گواه تالیف این کتاب از عالمان زمان شناس بود.

امید است این اثر،گامی در معرفی شخصیت و سیره ی ائمه ی هدی(علیهم السلام) و تقویت ایمان انقلابی رهروان،و راهگشای انان در پیروی حقیقی از رهبران الهی خود باشد.

این کتاب که شامل سه بخش می باشد به موارد ذیل اشاره دارد:

بخش نخست:امام حسن بن علی(علیه السلام)

بخش دوم:موقعیت سیاسی

بخش سوم:صلح

در بخشی از متن این کتاب می خوانیم:

«معاویه ورقه ی سفیدی که پای آن را مهر کرده بود نزد حسن فرستاد و بدونوشت:اختیار با تو است،در این ورقه هر شرطی خواهی بنویس.»

سپس روایت را نا تمام گزارده و توضیح نداده اند که امام حسن(علیه السلام) در این ورقه چه نوشت.ما مصادر و ماخذی را که امکان دسترسی بدانها بود،بررسی کردیم و در تمامی آنها جز بر مواد پراکنده ای که راویان،خود اعتراف کرده اند که فقط بخشی از مجموع مواد قرداد است،دست نیافتیم.تنها در یک ماخذ،صورت قراردادی وجود دارد که نسبتا منظم و دارای آغاز و انجام است و راوی پنداشته که صورت کامل قرداد صلح همین است.ولی بسیاری از مواد آن با روایات دیگر،که از لحاظ سند و عدد بر آن برتری دارد،مغایر و متناقض است.

و اینک متن قردادی که به امضای طرفین رسید

ماده ی یک:

«حکومت به معاویه واگذار میشود بدین شرط که به کتاب خدا و سنت پیغمبر(صلی الله علیه و اله)و سیره ی خلفای شایسته عمل کند.»

ماده ی دو:

«پس از معاویه حکومت متعلق به حسن(علیه السلام) است و اگر برای او حادثه ای پیش آمد متعلق به حسین(علیه السلام) .و معاویه حق ندارد کسی را به جانشینی خود انتخاب کند.»

ماده ی سه:

«معاویه باید ناسزا به امیرالمومنین (علیه السلام)و لعنت بر او در نمازها ترک کند.و علی(علیه السلام) را جز به نیکی یاد ننماید.»

ماده ی چهار:

«بیت المال کوفه که موجودی آن پنج میلیون درهم است مستتثنی است و تسلیم حکومت شامل آن نمیشود و معاویه باید هر سالی دو میلیون درهم برای حسین(علیه السلام) بفرستد و بنی هاشم را از بخشش و هدیه ها بر بنی امیه امتیاز دهد و یک میلیون درهم در میان بازماندگان شهدایی که در کنار امیرالمومنین(علیه السلام) در جنگهای جمل و صفین کشته شده اند،تقسیم کند و اینها همه باید از محل خراج دارابجرد تادیه شود.»

ماده ی پنج:

«مردم در هر گوشه از زمینهای خدا-شام یا عراق یا یمن و یا حجاز-باید در امن و امان باشند و سیاه پوست و سرخ پوست از امنیت برخوردار باشند و معاویه باید لغزشهای آنان را نادیده بگیرد و هیچ کس را بر خطاهای گذشته اش مواخذه نکند و مردم عراق را به کینه های گذشته نگیرد.اصحاب علی(علیه السلام)در هر نقطه ای که هستند در امن و امان باشند و کسی ازشیعیان علی(علیه السلام)مورد آزار واقع نشوند و یاران علی بر جان و مال و ناموس و فرزندانشان بیمناک نباشند و کسی ایشان را تعقیب نکند و صدمه ای برآنان وارد نسازد و حق هر حق داری بدو برسد و هرآنچه در دست اصحاب علی (علیه السلام)است از آنان بازگرفته نشود. به قصد جان حسن بن علی(علیه السلام) و برادرش حسین(علیه السلام)و هیچ یک از آفاق عالم اسلام،ارعاب و تهدیدی نسبت به انان انجام نگیرد.»

کتاب صلح امام حسن علیه السلام/صفحه 262و 261