کلیات علوم انسانی (جلد اول)

این کتاب اولین جلد از مجموعه ی سه جلدی «کلیات علوم اسلامی» و شامل دو بخش " منطق " و " فلسفه " است. درس اول در واقع مقدمه ای بر این دو بخش بوده ودر آن تعریف روشنی از واژه ی «علوم اسلامی» انجام شده است.

در بخشی از متن این کتاب می خوانیم:

یکی دیگر از بحثهای مقدماتی منطق بحث  «کلی و جزئی» است. این بحث اولا و بالذات مربوط به تصورات است و ثانیا و بالعرض مربوط به تصدیقات؛ یعنی تصدیقات_چنانکه بعدا خواهد آمد _به تبع تصورات، متصف به کلیت و جزئیت می گردند.
تصوراتی که از اشیا داریم و با لغات و الفاظ خود، آنها را بیان می کنیم دو گونه است:تصورات جزئی و تصورات کلی.
تصورات جزئی، یک سلسله صورتهاست که جز بر شخص واحد قابل انطباق نیست. در مورد مصداق این تصورات کلماتی از قبیل  «چندتا»،  «کدامیک» معنی ندارد؛ مانند تصور ما از افراد و اشخاص معین انسانها مانند حسن، احمد، محمود. این صور ذهنی ما فقط بر فرد خاص صدق می کند نه بیشتر. نامهایی که روی این گونه افراد گذاشته می شود مثل حسن، احمد،  «اسم خاص» نامیده می شود. همچنین ما تصوری از شهر تهران و تصوری از کشور ایران و تصوری از کوه دماوند و تصوری از مسجد شاه اصفهان داریم. همه ی این تصورات، جزئی می باشند.
ذهن ما علاوه بر این تصورات، یک سلسله تصورات دیگر هم دارد و یک سلسله نامهای دیگر برای نشان دادن آن معانی و تصورات وجود دارد مانند تصوری که از انسان و از آتش و از شهر و کوه و امثال اینها داریم و برای فهماندن این معانی و تصورات نامهای مزبور را به کار می بریم که  «اسم عام» خوانده‌ می شوند. این سلسله معانی و مفاهیم و تصورات را «کلی» می نامیم زیرا قابل انطباق بر افراد فراوانی می باشند و حتی قابلیت انطباق بر افراد غیرمتناهی دارند.
معمولأ در کارهای عادی خود سر و کار ما با جزئیات است؛ می گوییم:حسن آمد، حسن رفت، شهر تهران شلوغ است، کوه دماوند مرتفع ترین کوه های ایران است. اما آنجا که وارد مسائل علمی می شویم سروکارمان با کلیات است؛ می گوییم :مثلث چنین است، دایره چنان است، انسان دارای فلان غریزه است، کوه چه تقشی دارد، شهر باید چنین و چنان باشد.
ادراک  «کلی» علامت رشد و تکامل انسان در میان جانداران است. راز موفقیت انسان-بر خلاف حیوانات-به درک قوانین جهان و استخدام آن قوانین و ایجاد صنایع و تشکیل فرهنگ و تمدن، همه در ادراک کلیات نهفته است. منطق که ابزار صحیح فکر کردن است، هم با جزئی سروکار دارد هم با کلی، ولی بیشتر سر و کارش با کلیات است.

برگرفته از صفحه 36 و 37 کتاب