بدون هراس

سنت خاطره نویسی در میان رجال سیاسی آمریکایی با هدف اقناع  مردم خودشان و مظلوم نمایی و تأیید درستی سیاستهای آن کشور  و از سوی دیگر جهت دهی به افکار عمومی با زاویه نگاه خاص آن فرد  یا کشور انجام میشود با این حال این کتاب ما را به گوشه هایی از  رویدادهای پیدا و پنهان مذاکرات طولانی میان ایران و آمریکا و دیگر  کشورهای گروه 1+5 نزدیک تر میکند.  
با توجه به اهمیت و حساسیت موضوع «برجام» در تاریخ کشور و  ضرورت شناخت دقیق تر از آن برای محققان و اندیشمندان و نسل های  آتی، سروش ترجمه و انتشار این کتاب را در دستور کار خود قرار داد.

در بخشی از کتاب می خوانیم:

راکتور آب سنگین اراک  
در اوایل مذاکرات 51، ما با مسئله جایگزینی راکتوری که ایران  در اراک میساخت درگیر بودیم سوخت مصرف شده این راکتور در  صورت تکمیل شدن منبع ثابتی از پلوتونیوم را در اختیار ایران قرار  می داد همه میدانستند که ما باید اراک را تعطیل کنیم ولی سؤال  این بود که چگونه میتوانستیم یک راکتور نسل جدید را در اختیار  ایران قرار دهیم که در عین تولید برق کاربرد نظامی نداشته باشد و  اینکه چگونه می توانستیم این کار را با سرعت انجام دهیم تا ایران را متقاعد سازیم که ما صرفاً منابع انرژی جایگزین را از آنها نمی گیریم؟  کتی پشنهاد کرد ما راکتور جدید را در کنار راکتور فعلی بسازیم و  وقتی که تکمیل شد راکتور قدیمی را نابود کنیم. متأسفانه متخصصان  فنی به این نتیجه رسیدند که ساخت راکتور جدید بسیار طول میکشد  و به ایران اجازه میدهد تا برای مدت زیادی از شروع توافق میله های  سوخت مصرف شده زیادی داشته باشد با اینکه ما تصور نمی کردیم که  ایده دو راکتور هم زمان در توافق نهایی قرار بگیرد اما در آن موقع به اندازه  کافی پذیرفتنی بود تا کار را به جریان بیندازد و به ما اجازه دهد که به  مسائل اساسی تری رسیدگی کنیم مسائلی همچون تعداد سانتریفیوژها  نوع آنها مقدار ذخیره اورانیوم غنی سازی شده حد مجاز غنی سازی و  غیره طرح اشتون برای مدت زیادی در متن اولیه توافق قرار گرفت تا  آنکه در پایان مذاکرات کنار گذاشته شد. در پایان ما از چینی ها خواستیم  طراحی راکتور مناسبی را بر عهده بگیرند و آمریکا که با آنها همراهی  میکرد آن طرح را بررسی و تأیید کند.  
فایده دیگر جریان آزاد ایده ها این است که ایده های یک نفر نگرانی های  بنیادین آنها را مشخص میسازد هر پیشنهادی از سوی گروه چیزی را  فراتر از منافع شخصی در بر میگیرد با بررسی ایده های متعدد، رهبر  مذاکرات میتواند در مورد اینکه هر طرفی چه دغدغه هایی دارد، فهمی  پیدا کند.

من متوجه شده ام که رسیدن به اجماع نیازمند یک مکان است یک  مکان فیزیکی که تمام ایده ها در آن مطرح و بررسی شوند. حتی با وجود  تمام فناوری های جدیدمان یک تخته سفید (وایت برد) معمولی برای  رسیدن ما به توافق با ایران نقش کلیدی ایفا کرد. ما اولین بار این روش را در هتل بو ریوج پالاس لوزان به کار بردیم؛ یعنی وقتی که برای رسیدن  به توافق در مورد پارامترهای برنامه جامع اقدام در مارس 2015 با مشکل  رو به رو بودیم از شروع مذاکرات ایرانیها تمایلی نداشتند هیچ بخشی  از موارد موافقت شده روی کاغذ آورده شود زیرا اگر موارد ثبت شده  روی کاغذ به تهران میرسید توانایی مذاکره کنندگان را برای توضیح مواضعشان به نیروهای داخلی با مشکل رو به رو می ساخت.  
یک شب متوجه شدم دیگر موقع آن است که توافق را روی کاغذ  بیاوریم از تیمم خواستم یک تخته سفید بزرگ چرخ دار برایم پیدا کنند.  من به همراه برخی از نفرات تیمم با عراقچی و تخت روانچی نشستیم و  تمام مؤلفه های توافق را روی تخته نوشتم و بحث را در مورد اینکه موضع  ما درباره هر مورد چیست و موضع ایران چیست شروع کردیم. همه ما  با ولع یادداشت برداری میکردیم و در پایان بحث، اطلاعات لازم را برای  مذاکره داشتیم سپس به خاطر مسائل محرمانه و برای اینکه نشان دهیم  که موارد مورد بحث هنوز نهایی نیستند تخته را پاک کردیم  
تخته سفید آن قدر با ارزش شد که جدولهایی را که همه موارد  در آن آورده میشد روی کاغذ چاپ میکردیم تا وزیر خارجه جان  کری بتواند نقشه کاملی از همه مؤلفه ها همراه خود داشته باشد. تیم  فنی هم در جلساتش با تیمهای فنی دیگر از تخته سفید استفاده کرد  تا به محاسبه های بخشهای مرتبط به هم در توافق بپردازند. اهمیت  تخته سفید برای مذاکرات بین متخصصان هسته ای موقعی مشخص شد  که اعضای یکی از تیم های دیگر به اشتباه ماژیک پاک نشدنی به کار برد.  این حادثه نزدیک بود همه مذاکرات را فلج کند.  
تخته سفید چیزی بود که میشد به راحتی آن را پاک کرد و دوباره  روی آن نوشت و نه فقط تبدیل به محلی عمومی برای بحث بر سر ایده ها شد،بلکه نمادی شد از ساز و کار کلی توافق و بخش های متقاطع آن.در طول همین جلسات تخته سفید باع شد که شعار : بر سر هیچ چیز توافق نمی شود تا زمانی که بر سر همه چیز توافق شود.برای توافق جامع تحقق یابد؛همان گونه که برای تواق موقت بود.

برگرفته از صفحه 218 الی 221 کتاب