انقلاب و نظریه های اجتماعی-دفتر اول

با یک بررسی اجمالی به دشواری  می توان کتابی درباره فضاهای انقلابی در روستاها پیدا کرد. عجیب نیست اگر با وجود چنین منابعی پژوهشگری نتیجه گیری کند که انقلاب ایران یک انقلاب شهری است.پیدا کردن یک سایت عکس که همه عکس های وقایع انقلاب را یک جا گردآورده باشد, بسیار دشوار است. دسترسی به مجموعه های موسیقی  انقلاب و روزهای مبارزات کاری است سخت و ...« این انقلاب با این عظمت و ابعاد و آثار عملی از لحاظ ارائه مبانی فکری خودش یکی از ضعیف ترین و کم کارترین انقلاب ها بلکه تحولات دنیاست... خوب بود که صدها نویسنده اسلامی مبانی اسلام را بنویسند _ چون انقلاب ما اسلامی است_ و منتشر بکنند.» آنچه در گردآوری دفتر نخست این مجموعه مدنظر بوده این است که تا چه اندازه نظریه اجتماعی موجود در فهم و تبیین انقلاب اسلامی کفایت نظری و عملی داشته و نقاط چالشی میان انقلاب و رویکردهای مدرن در تبیین انقلاب کدامند.

عناوین این کتاب عبارتند از:

انقلاب دینی; چالشی در نظریه پردازی کلاسیک

سبب بی کفایتی نظریه های رایج در توضیح انقلاب اسلامی چیست؟

انقلاب اسلامی ایران و بازتاب آن در رویکردهای نظری

تولد و شکل گیری نسل چهارم تئوری های انقلاب

نظریه پردازی مدرن و فلسفه انقلاب اسلامی

ضعف نظریه پردازی غرب در تحلیل ماهیت انقلاب اسلامی ایران

انقلاب اسلامی الگویی برای جهان پساسکولار

وضعیت دین در جهان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی

در بخشی از این کتاب می خوانیم:

در مجموع جناب عالی در یک مطالعه جامعه شناختی از علل و عوامل بروز انقلاب و با مروری بر جامعه پیش از انقلاب و بررسی نیروهای اجتماعی ,گروه ها , نخبگان حاشیه ای, توده مردم در متن جامعه, و از سوی دیگر بررسی دولت نظام سیاسی و دستگاه سرکوب حاکم در برابر جامعه کدامیک از عناصر و متغیرها را در زمره علل و عوامل موجد انقلاب تلقی می کنید؟

بنده عرض کردم که گستره بحث را می توان تا زمان صفویه عقب برد; حال می توانیم آن را دورتر نیز ببریم و برگردیم به جایی که نخستین هسته های یک اجتماع شیعی در ایران تشکیل شد. در این صورت می بینیم که به لحاظ تاریخی و از حیث نظریه پردازی در میان علما و فقهای شیعه یک جریان طولانی و مستمر از آن نقطه آغازین تا انقلاب اسلامی شکل گرفتخ و ما دائما تفکر شیعی را از نظر سیاسی جلو آورده ایم و بسط و گسترش داده ایم تا امروز که  این تفکر توانسته یک جامعه کامل را بر پایه مبانی و اصول و عقاید خودش شکل دهد. در این گستره وسیع مطلب را اینگونه می بینم که یک گروه اجتماعی از ابتدا شروع کرده و در مقاطع مختلف حرکت های اجتماعی و تاریخی را انجام داده تا به انجا رسیده که موفق شده کلیت جامعه را تحت نفوذ و تاثیر خودش قرار دهد و جامعه را بر پایه تفکر خودش صورت بندی کند.

می بینیم در ابتدا با مستولی شدن باور غیبت , مدت ها علمای شیعه به دلیل نوع تفکری که راجع به امامت داشتند وارد حوزه سیاست نمی شوند و غیر فعال باقی می مانند; اما پس از آن در مقاطع مختلف تا زمان آل بویه و بعد تا زمان صفویه و از صفویه تا زمان مشروطه و سپس تا انقلاب اسلامی به تدریج شیعه در موقعیتی قرار می گیرد که با هویت شیعه بودن در صحنه عمل اجتماعی سیاسی ظاهر می شود. یعنی شیعه بودن در تمامیت آن هویتش می شود و با این تمامیت به سمت ایجاد جامعه خاص خود حرکت می کند.

(کتاب انقلاب و نظریه های اجتماعی / صفحه 28 و 29 )