اطلاعات بیشتر
مجموعه حاضر با هدف کلی آشنایی اجمالی با مهم ترین مباحث رشته علوم قرآن و حدیث در پانزده فصل و طی سه بخش تنظیم شده است.
در این کتاب با مراجعه به حجم وسیعی از منابع مربوط به هریک از دانشهای قرآنی حدیثی، سعی شده است مجموعه این دانش ها به طور فشرده و با زبانی ساده و در ساختاری جدید معرفی و توضیح داده شود که این امر اصلی ترین هدف این کتاب را تشکیل می دهد.
فصل های این کتاب طی سه بخش با عناوین دانش های مشترک قرآنی حدیثی، دانش های اختصاصی قرآن و دانش های اختصاصی حدیث تدوین و تنظیم شده است و تلاش شده در هر فصل ضمن بیان تعریفی از هر دانش و جایگاه آن در منظومه قرآنی حدیثی، تبیین اهمیت و کارکرد هر یک از این دانش ها بیان شود.
در بخشی از کتاب می خوانیم:
درس هشتم
دانش اعجاز قرآن و قلمروهای آن
اهداف درس
از دانشجو انتظار میرود پس از فراگیری این درس بتواند:
- تعريف لغوی و اصطلاحی معجزه را به اختصار بیان کند؛
- درباره فلسفه و ضرورت معجزه توضیح داده و اقسام معجزات انبیا را بیان کند؛
- به طور مختصر درباره پیشینه دانش اعجاز قرآن و چگونگی شکل گیری آن توضیح دهد؛
- درباره جایگاه دانش اعجاز قرآن در میان علوم اسلامی به اختصار توضیح دهد؛
- درباره مقصود از قلمروهای اعجاز قرآن توضیح داده و اقسام آن را بیان کند.
درآمد
اعتبار قرآن کریم مبتنی بر درک اعجاز آن است که خود یکی از دانشهای اختصاصی قرآن به شمار می آید. اهمیت بحث از اعجاز قرآن به اهمیت بحث از ضرورت اثبات معجزه برای انبیا باز می گردد. دانشمندان اسلامی درباره معجزه و ضرورت و خصوصیت های آن بحث های فراوانی انجام داده اند که هر کدام جنبه هایی از موضوع اعجاز را روشن میکند. موضوع اعجاز قرآن مباحثی از قبیل فلسفه اعجاز دعوت به تحدی و اثبات ناتوانی از آوردن مثل قرآن و وجوه اعجاز قرآن است که در کتابهای علوم قرآن ذیل بحث اعجاز قرآن مورد توجه مؤلفان و دانشمندان قرار گرفته و البته اهمیت آن تا بدانجاست که خود دانشی مستقل به شمار میآید دانشمندان علوم مختلف اسلامی اعم از متکلمان، محدثان مفسران و ... نیز در آثار خود به طور مستقل یا ضمنی به این بحث پرداخته اند. در این فصل برای آشنایی خوانندگان گرامی به نحو مختصر به تعریف لغوی و اصطلاحی معجزه فلسفه و ضرورت معجزه دسته بندی معجزات انبیا چرایی معجزه بودن قرآن و وجوه اعجاز آن خواهیم پرداخت بدیهی است تفصیل این مطالب در درس و کتابهای تخصصی با عنوان اعجاز قرآن آمده است.
اصطلاح شناسی اعجاز
اعجاز از نظر لغوی به معانی مختلفی آمده که به گفته ابن فارس به دو معنای اصلی بازگشت پیدا میکند یکی ضعف و ناتوانی - به صورت لازم یا متعدی یعنی ناتوان شدن یا ناتوان کردن) - و دیگری قسمت انتهایی هر چیز که جمع آن اعجاز است و بر قسمت پایانی یک بیت شعر آخرین فرزند تنه درخت خرما آخر شب عدد هزار و ... هم اطلاق می شود. این معانی به شکلهای مختلف و با مشتقات گوناگون در آیات متعددی از قرآن کریم به کار رفته است؛ مانند: قالَ یا وَيلَتى أَعَجَرْتُ أَنْ أَكُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ فَأُوارِي سَوْأَةَ أَخي : زيرا عجوز در انجام بسیاری از کارها ناتوان است همچنین ناتوانی از دستیابی به شخصی یا چیزی در قرآن کریم در آیات مختلفی در زمره صفات سلبی خداوند مطرح شده است؛ به این معنا که هیچ موجودی را یارای گریز از خدا نیست؛ مانند وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِين که نفی صفت عجز از خداوند است یا آیه كَأَنَّهُمْ أَعْجَازُ نَخْل که مقصود از «اعجاز» جمع «عجز» به معنای تنه درخت است.
اما «اعجاز» در اصطلاح تعاریف گوناگونی دارد که از جمع بندی آنها مشخص می شود که اعجاز عبارت است از انجام امری خارق العاده مانند تبدیل شدن عصا به اژدها)، توسط مدعی منصب نبوت به اذن و قدرت الهی همراه با تحدی و سالم از معارضه و مطابق با ادعای آورنده آن تا دلیل و برهانی باشد بر راست گویی او به همین دلیل معجزه با کار ساحران مرتاضان و مخترعان و هنرمندان تفاوت دارد زیرا کار آنها تمرینی تحصیلی تخصصی و اکتسابی است و هرگز همراه با تحدی و ادعای نبوت نبوده و نیست و چه بسا آنان انگیزه های دنیایی چون شهرت و قدرت و مقام داشته باشند و مصون از خطا و لغزش نیستند؛ در حالی که کار پیامبر آورنده معجزه این گونه نیست؛ جز رضای خدا چیزی 10 نفر ندارد و خود را مصون از لغزش میداند و معجزاتش همراه با هماورد خواهی است. با توجه به ویژگیهای یاد شده باید گفت که قرآن کریم معجزه ای از معجزات الهی به
شمار می رود که از سوی خداوند نازل شد و به عنوان پدیده خارق العاده ای در بین اعراب که سخن شناس و شیفته کلام بلیغ بودند و اساساً جز شعرگویی و خطبه سرایی ذوق و
هنری نداشتند - نازل شد و اعجاب و شگفتی آنان را برانگیخت.
برگرفته از صفحه 106 الی 108 کتاب
