خلاصه طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن

سیدعلی خامنه‌ای در 35 سالگی در ماه رمضان هر روز بعد از نماز ظهر و عصر با موضوع طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن سخنرانی می‌کرد. او مجموعه عقاید اسلامی را از زبان قرآن به گونه‌ای بیان می‌کرد که مردم به فکر ایجاد جامعه اسلامی نیز می‌افتادند.
ایمان، توحید، نبوت و ولایت چهار موضوعی بودند که در این سلسله سخنرانی ها با رویکردی بدیع و منسجم مورد بحث قرار گرفته بود و علاوه بر تبیین کلی مبانی اندیشه اسلامی، بن مایه های فکری مکتب امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی را نیز به خوبی نشان می داد.
مقام عظمی ولایت، ایمانِ واقعی را ایمانی می دانند که آگاهانه و مسئولیت‌پذیر باشد و آن را ارزشمند می دانند. ایمانی توأم با درک و شعور، ایمانی که از روی بصیرت، با چشم باز، بدون ترس از اشکال به وجود آمده باشد. سپس ایشان، توحید را معرفی کرده و می‌گویند نمود آن در زندگیِ فرد موحد این است که زیر بار سلطۀ خدایان دروغین ـ اعم از ابلیس و طواغیت و هواهای نفسانی و … ـ نرود. آن‌گاه برخی از ویژگی‌های یک جامعۀ موحد را بیان می‌کنند.بعد از توحید به سراغ نبوت می روند و از تعریف اصل نبوت و معرفی دشمنان آن، به تعهداتی که متوجه مسلمانانِ معتقد به اصل نبوت است، اشاره می‌کنند. در آخر هم با توجه به تاریخ انبیا و آیات قرآن، روشن می‌کنند که فرجامِ کار انبیا و پیروان انبیا چیزی جز پیروزی نیست. ایشان در مبحث ولایت، ابتدا به شرح مفهوم ولایت و ابعاد آن (پیوند درونیِ جامعۀ اسلامی، نحوۀ ارتباط با جوامع غیر مسلمان و پیوند بین امام و امت) می پردازند و بعضی از زوایای آن را تبیین می‌کنند.

در بخشی از کتاب می خوانیم:

«و سارعو الی مغفرة من ربکم»،میدان مسابقه است اینجا،میدان پیشی گیری و مسارعه است.پیشی بجویید، سبقت بجوييد «إِلَى مَغْفِرَةٍ» به سوى مغفرتی «مِنْ رَبِّكُمْ» از سوی پروردگارتان «وَ جَنَّة» و بهشتی که «عَرضُها السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ» که به پهنای آسمان ها و زمین است، «أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ» آماده شده است برای با تقوایان آنجا یک نشانه تقوا و یک نتیجه تقوا ذکر شد، اینجا نشانه های تقوا  پی در پی ذکر خواهد شد.  
ای انسانی که برای یک وجب زمین و یک مقدار آب و گل در فلان منطقه عالم، حاضری سبقت  بگیری حاضری دیگران را عقب بگذاری ... در مزایده فلان ،زمین در به دست آوردن فلان سرمایه در تصرف کردن فلان مغازه در گرفتن فلان گوشه فلان مملکت در دائر کردن فلان کمپانی در فلان  منطقه عالم در تحصیل امتیازات مادی هر چه بیشتر ...
ای انسان به تو نمی گویند سرعت مگیر، به تو نمی گویند در خانه بخواب، نیروهایت را به کار  مزن؛ آن کسی که به نام دین به تو این سخن را می گوید دروغ می گوید و نمی داند. دین نمی گوید نیروهایت را متوقف ،بگذار دین می گوید سرعت بگیر هر چه بیشتر مسابقه بده هر چه زیادتر اما به سوی چه؟ به سوی چیزی که شایسته توست نه به سوی یک وجب آب و گل، نه به سوی فلان مبلغ  ناچیز نه به سوی زندگی مادی دنیا که هر چه باشد برای تو کوچک و کم است.  
ای انسان بزرگ به سوی چیزی که با عظمت تو با مقام تو سازگار باشد .... سرعت بگیر، مسابقه  بده، اما به سوی چه ؟ « إِلَى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَجَنَّةٍ». سرعتت به سوی مغفرت پروردگار باشد، به سوی آن بهشت برین الهی باشد که همه آسمان ها در مقابل آن کوچک اند همه زمین در برابر آن اندک است.... از همه چیز بالاتر مغفرت است و پس از مغفرت آن چیزی که ارزش و عظمتش از آسمان ها و زمین بالاتر است.  
مغفرت یعنی چه؟... غفران یعنی التیام دادن و پر کردن یک خلا. بدن شما یک جراحتی بر می دارد؛  این ران، این بازو، یک جراحت عمیقی بر می دارد، این لای گوشت از هم باز می شود؛ اینجا مرهمی به شما می دهند ... تا این میجوشد تا این می تراود می زاید تا بالاخره هم جنس خود را آن گوشت بدن آن ماهیچه بدن هم سنخ خود را کنار خود به وجود می آورد... 
روح شما اگر در مقام تمثیل مانند جسمی باشد هر گناهی که انجام می دهید، ضربتی بر روح وارد می کند و زخمی به وجود می آورد. ... برای خاطر اینکه روح باید تعالی پیدا کند و گناه، هر آن چیزی است که روح انسانی را یک گام از تعالی و تکامل مورد نظرش باز میدارد .... این گناه حالا  باید مغفرت پیدا کند.  
...غفران یعنی این خلا، این کمبود روح، این زخم روان، این نقیصه ای که در نفس او به وجود آمده است، این برطرف شود. ... با جبران کردن آن کسی که با یک گناهی جان خود را از اوج انسانیت و تکامل و نقطه پرواز انسانی یک قدری منحط کرده و دور انداخته، آن وقتی این عقب ماندگی اش  جبران شده است که یک مقداری برود بالا  یک مثال دیگر بزنم. سوار ماشین شدید دارید می روید سر پنجاه فرسخی. اگر این ماشین در راه  توقف کرد شما چه شدید؟ عقب افتادی جبران این عقب ماندگی به چیست؟ به اینکه یک خرده تندتر بروید یک خرده بی وقفه تر بروید.....  
خدای متعال نمی گوید چون تو گناه کردی حالا هر چه کار نیک بکنی، ما آن گناه را اصلاً از بین نخواهیم برد، لج نمی کند خدا .... «وَ إِنِّي لَغَفَّارُ» ما غافريم، ما خلاها را پر می کنیم، زخم ها را التیام می دهیم، اما برای چه کسی؟ «لمَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحاً ثُمَّ اهْتَدَى» (طه: 82)، من بخشنده ام برای  آن که تو به کند. تو به کند یعنی چه؟ یعنی برگردد. راه تکامل شما از اینجا بود، شما این طرفی می رفتید؛حاضریم شما را ببخشیم کی؟ وقتی بروید به طرف تکامل مجدداً به راه درست برگردید. «لمن تاب»  توبه کند، یعنی برگردد. تو به یعنی برگشتن ایمان خود را قوی کند عمل صالح کند. نباید از عمل  غافل بود و به سخن گفتن و دل خوش داشتن خود بسنده کرد. .... 

برگرفته از صفحه 25 الی 26 کتاب