اطلاعات بیشتر
کتاب " تلخیص المنطق "به قلم اکبر ترابی، با موضوع منطق،این کتاب دارای شش باب می باشد که عبارتند از:
• باب اول: مباحث الفاظ
• باب دوم: مباحث کلی
• باب سوم: معرف
• باب چهارم: قضایا و احکام آنها
• باب پنجم: حجت و شکل تالیف آن یا مباحث استدلال
• باب ششم: صناعات پنجگانه
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
روشهای استدلال یا اقسام حجت
روشهای علمی استدلال غیر از روش استدلال مباشر که بحث از آن، قبلاً گذشت سه نوع اصلی و اساسی می باشند.
قیاس: و آن عبارت است از این که ذهن، قواعد عام و کلی که صحتش مسلم است را در انتقال به مطلوبش، به کار میگیرد. و عمده روشهای استدلال قیاس است.
تمثیل: و آن عبارت است از این که ذهن، از حکم یکی از دو شیئ به حکم دیگری منتقل می شود به خاطر جهت مشترکی که بین آن دو وجود دارد.
استقراء: و آن عبارت است از این که ذهن تعدادی از جزئیات را بررسی میکند و از آنها یک حکم کلی و عامی را استنباط میکند.
قياس تعریف آن
قیاس را تعریف نموده اند به «قولی که از چند قضیه تألیف شده، (به طوری که) هر گاه آنها مسلم شوند از آن ذاتاً قول دیگری، لازم آید.
شرح تعریف قیاس:
قول: جنس است و معنایش مرکب تام خبری است. اعم از یک قضیه یا بیشتر خواهد بود (هم یک قضیه را شامل می شود، هم بیشتر از یک قضیه را).
از چند قضیه تألیف شده تا پایان تعریف - فصل است و قضایا (که ترجمه شده است به چند قضیه) جمع منطقی است یعنی شامل دو قضیه هم می شود. و با قید قضایا (چند قضیه) استدلال مباشر خارج میشود زیرا آن، همانطور که گذشت، یک قضیه است که بر فرض مسلم بودن آن مستلزم قضیۀ دیگری خواهد بود ( قضیه دیگری از آن لازم آید)
برگرفته از صفحه 168 کتاب
