اطلاعات بیشتر
سال هاست که نزاع علم و دین اذهان بسیاری زا به خود مشغول داشته است. این نزاع محصول تصوری ناصواب از نسبت علم و دین و بر این اندیشه استوار است که علم در مقابل دین است و می تواند رهاورد دین را نفی کند. آیت الله جوادی آملی ضمن تبیین جایگاه و منزلت عقل در هندسه معرفت دینی به حل این تعارض خیلی و رفع توهم جدایی و تقابل علم و دین می پردازد و اثبات می کند که عقل در برابر نقل است نه در برابر دین و خارج از قلمرو معرفت دینی. عقل و نقل هر دو پرده دار حریم معرفت دینی اند و هیچ یک از دیگری پرده دری نمی کنند. از جمله آثار و پیامدهای ارزشمند این نظریه ,همانا فراهم ساختن زمینه اسلامی شدن دانشگاه ها است که به یک آرزو و آرمان مبدل شده است, زیرا مراکز علمی, اعم از حوزه و دانشگاه, تنها زمانی اسلامی هستندکه از علوم و دانش اسلامی برخوردار باشند و دانش اسلامی, چه از راه عقل برهانی یا نقل معتبر حاصل آید.
این کتاب در 2 بخش اصلی تنظیم شده است
بخش اوبل منزلت عقل
فصل اول تحلیل مفاهیم پایه در موضوعاتی چون مراد از دین,تفکیک بعد هستی شناختی دین از معرفت شناختی آن, مراد از عقل و وحی و نقل
فصل دوم شان عقل در قلمرو دین عقل و بعد هستی شناختی دین, عقول کامله و بعد هستی شناختی دین, عقل و بعد معرفت شناختی دین و محدودیت های ادراکی عقل در حوزه دین
فصل سوم نسبت عقل و نقل در قرآن
فصل چهارم تعارض عقل و نقل
بخش دوم آثار و نتایج هماهنگی و همتایی عقل و نقل
فصل اول تعارض علم و دین فرضیه نه علم است نه علمی,معنای حجیت علم, محدودیت قلمرو تجربه,اشارات, تمایز تعارض با دین از محاربه با آن, نفی توازی علم و دین
فصل دوم اسلامی کردن علوم و دانشگاه ها در موضوعاتی چون راه حل اسلامی کردن دانشگاه ها ...
فصل سوم تاثیر همگانی عقل و نقل در قلمرو علوم اسلامی در موضوعاتی چون تصحیح تبویب علم اصول,نسبت کلام و فلسفه با دین, قلمرو دین و مسئله خاتمیت
فصل چهارم مسئله تفکیک در موضوعاتی چون مدعیات مکتب تفکیک, وحی ناب و خلوص فهم , اختلاف فهم در علوم نقلی, همگامی عقل و نقل, تفسیر, تطبیق و تأویل
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
مقصود از عقل در این سلسله مباحث , خصوص عقل تجریدی محض که در فلسفه و کلام براهین نظری خود را نشان می دهد, نیست, بلکه گستره آن «عقل تجربی» را که در علوم تجربی و انسانی ظهور می یابد, « عقل نیمه تجریدی» را که عهده دار ریاضیات است و « عقل ناب»را که از عهده عرفان نظری برمی آید نیز در بر می گیرد, بنابراین در مقام تعیین منزلت عقل در هندسه معرفت دینی برآنیم که نسبت هر چهار قسم عقل تجربی, نیمه تجریدی و ناب با دین مشخص شود.
اختلاف عقل تجردی فلسفه و عقل ناب عرفان را می توان در سروده مولوی یافت.
عقل گوید شش جهت حد است و بیرون راه نیست عشق گوید راه هست و رفته ام من بارها
گفتنی است که محصول معرفتی عقل در ساحت های مختلف دانش تجربی و ریاضی و کلامی و فلسفی و عرفانی در صورتی به حریم بحث حاضر وارد می شود که یا از سنخ قطع و یقین باشد و یا مفید طمأنینه و اطمینان عقلایی و به تعبیر رایج فن اصول فقه علم یا علمی باشد, بنابراین آنچه مفید وهم ,گمان ,قیاس و ظن است از چارچوب بحث کنونی بیرون است.( اِن الظن لا یُغنی من الحق شیئا). بر این پایه منظور از عقل همان علم یا طمانینه علمی است که از برهان تجربی محض یا تجریدی صرف حاصل شده باشد. در قبال نقل که همانا مدلول معتبر متون دینی مانند قرآن و روایات است و منظور از عقل فلسفی و کلامی همان است که توان اثبات وجود خداوند, وحدت حیات, علم, قدرت, سمع, بصر, اراده و سایر اسمای حسنای الهی ر داراست چنان که بر اثبات وجود وحی, نبوت, رسالت, ولایت, عصمت, اعجاز, فرق معجزه با علوم غریبه و دیگر معارف توانمد است رهاورد عقل در همه این مطالب دینی, معقول و مقبول بوده و هست.
(کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی / صفحه 25 و 26 )
